A Constitución de Estados Unidos

Ao terminar a guerra da Independencia de Estados Unidos, cada unha das trece colonias era un Estado soberano. Alexander Hamilton propuxo a elección dun Congreso que elaborase unha Constitución para todos eles. Cincuenta delegados, chamados os pais fundadores, reunidos en Filadelfia en 1787, prepararon o texto da nova Constitución que entrou en vigor en 1789 e establecía un sistema de tres poderes:

1. Poder lexislativo, que residía nun Congreso e estaba composto de dúas Cámaras:

   1. Senado, composto por dous membros por Estado. Defendía os intereses de cada un dos Estados.
   2. Cámara de representantes, cada Estado tiña un número de representantes proporcional á súa poboación. Personificaba ao pobo estadounidense no seu conxunto.

   O Congreso aprobaba os impostos e presupostos, tiña a iniciativa das leis e declaraba a guerra e a paz.

2. Poder executivo, o exercía un presidente elixido por sufraxio universal masculino da poboación branca, cada catro anos. O presidente nomeaba os membros do Goberno, tiña o mando supremo dos exércitos, podía promulgar leis e exercer o dereito de veto (impedir que se cumpra ou execute algo). George Washington foi o primeiro presidente dos Estados Unidos.
3. Poder xudicial, independente do poder político. A súa cabeza situábase un Tribunal Supremo, formado por seis membros nomeados polo presidente que tiña a tarefa de velar pola constitucionalidade das leis.

Este texto foi a primeira Constitución liberal da historia que serviu de modelo para Europa na súa loita contra o absolutismo.

A Guerra dos Sete Anos

As principais causas da guerra foron a rivalidade entre Prusia e Austria polo control de Silesia, as disputas coloniais entre Francia e Gran Bretaña e as tensións diplomáticas en Europa.

Tivo lugar entre 1756-1763, e enfrontou a Francia -unida con España polos pactos de familia-, Austria e Rusia contra Prusia, aliada con Reino Unido. Foi a guerra máis violenta do século e involucrou a Europa, América, a India e as costas de África. O final da guerra non modificou a situación existente en Europa antes do conflito e a única potencia beneficiada foi a Rusia de Catarina a Grande. Mentres, no ámbito colonial, os británicos gañaron o seu pulso aos franceses coa ocupación de Quebec e Montreal (1759-1760), parte da India (1761) e Florida; esta última á custa de España.

O resultado da guerra foi a consolidación de Gran Bretaña como principal potencia imperial e a expansión do territorio prusiano, mentres Francia, España e Austria tiveron perdas territoriais e de influencia.

Un dos efectos da guerra dos Sete Anos foi a alteración do equilibrio europeo no leste de Europa. Polonia foi repartida entre Prusia, Austria e Rusia en 1772 (primeira repartición) e de forma definitiva entre 1793 e 1795 (segunda e terceira repartición).

Outro resultado foi a pugna entre Francia e Reino Unido polo dominio de América do Norte. O proceso de independencia de Estados Unidos (1776-1783) propiciou a intervención franco-española a favor dos insurxentes e contra a Coroa británica.

O balance deste século de guerras, paces e alianzas foi que se mantivo o sistema de equilibrio e ningunha se impuxo ás demais.

O Proceso de Unificación de Italia

O proceso de unificación de Italia ten tres fases:

1. 1849-1860: Dende 1848 Vítor Manuel II de Savoia, rei do Piamonte-Sardeña, dirixiu o proceso unificador. Para iso contou coa axuda de Cavour, primeiro ministro desde 1852. Aliouse con Francia para loitar contra Austria que dominaba parte do norte de Italia. Austria foi derrotada nas batallas de Magenta e Solferino (1859). Pero o temor de Francia e Prusia, aliada de Austria, reduciu o alcance dos acordos: O Piemonte só recibiu algúns territorios de Lombardía. En 1860, tras un referendo, Parma, Módena, Romaña e Toscana uníronse ao Piemonte. Creouse un Parlamento común para as zonas de Italia que dominaba Vítor Manuel II, que se declarou Parlamento italiano.
2. 1860-1865: En 1860 os campesiños sicilianos subleváronse contra o rei de Nápoles. Cavour aproveitou o descontento e enviou a Sicilia os mil “camisas vermellas” ao mando de Garibaldi. Sicilia, no sur, e As Marcas e Umbría, no centro de Italia, foron incorporados ao reino de Piemonte. O novo Parlamento recoñeceu a Vítor Manuel II como rei de Italia.

3. 1866-1870: A guerra de Prusia e Italia contra Austria (1866) finalizou coa derrota austríaca, que cedeu Venecia a Italia, aínda que non así outros territorios como Trentino e Istria.

   Roma quedou unida a Italia e foi proclamada capital do novo Estado tras a derrota de Francia en Sedán (1870). Pero o papa non recoñeceu a anexión, o que provocou a “cuestión romana” que non se resolveu ata os Tratados de Letrán (1929) coa creación do Estado da Santa Sé no corazón de Roma.

A Conferencia de Berlín

A Conferencia de Berlín produciuse entre o 15 de novembro de 1884 e o 26 de febreiro de 1885 en Berlín.

As rivalidades entre Francia e Bélxica polo Congo e o crecente interese dos comerciantes alemáns por África central, impulsaron ao chanceler alemán Bismarck a celebrar unha conferencia Internacional en Berlín, na que participaron 14 nacións, entre 1884-1885. Nela adoptáronse unha serie de acordos que debían regular a ocupación do territorio africano:

• A liberdade de comercio e de navegación polos ríos Níxer e Congo.
• A prohibición da escravitude.
• O recoñecemento do “Estado Libre do Congo” como unha colonia a título persoal do rei de Bélxica, Leopoldo II.
• O principio da ocupación efectiva, é dicir, había que ocupar de verdade un territorio para consideralo como propio. Este principio acelerou a repartición de África, pois as potencias lanzáronse a conquistar as terras que aínda non pertencían a outro país.

Como consecuencia, a finais do século XIX, novas potencias incorporáronse á repartición de Francia. As máis importantes foron Italia e Alemaña. Italia apoderouse de Somalia e Eritrea, pero fracasou no seu intento de conquistar o reino de Abisinia (Etiopía), ao sufrir a derrota do seu exército colonial na batalla de Adua (1896).

Alemaña foi o último en participar na carreira colonial. A partir de 1884 estableceu colonias na costa oriental (África oriental), na costa occidental (Togo e Camerún) e na área desértica do suroeste de África, á que logo se chamou África do Suroeste alemá.

As Crises dos Balcáns previas á Primeira Guerra Mundial

Os Balcáns era unha zona ocupada polo Imperio turco. Distintos pobos (Serbia, Grecia, Romanía, Bulgaria) levantáronse contra os turcos e lograron a independencia. Isto alentou as ambicións dos imperios austrohúngaros e rusos na zona. Austria-Hungría pretendía intervir contra o nacionalismo eslavo, que ameazaba o seu territorio, e o Imperio ruso afianzar a súa influencia sobre os pobos eslavos, especialmente sobre Serbia.

Entre 1908 e 1913 sucedéronse tres crises nos Balcáns que puxeron a proba os sistemas de alianzas europeos:

1. 1908 Anexión do Imperio austrohúngaro con Bosnia – Herzegovina, provocando a protesta de Serbia que aspiraba a unir todos os pobos eslavos do sur. A actitude do Reino Unido, que se mantivo neutral, e o escaso interese de Francia polo conflito e a debilidade rusa obrigan aos serbios a quedar á marxe.
2. 1912 1ª guerra balcánica, Serbia, Montenegro, Bulgaria e Grecia, apoiados por Rusia, formaron unha Liga Balcánica que derrotou o Imperio turco, forzándoo a recoñecer a independencia de Albania e ceder o resto dos territorios da zona.
3. 1913 2ª guerra balcánica. A repartición entre os membros da Liga Balcánica dos restos do Imperio turco, orixinou nova guerra entre Bulgaria e Serbia. A derrota de Bulgaria permitiulle a Serbia ampliar as súas fronteiras e a Rusia aumentar a súa influencia na zona, mentres que diminuía a de Austria e Alemaña.

As Divisións Ideolóxicas na I Internacional

A Asociación Internacional de Traballadores (AIT) ou I Internacional fundouse no mitin celebrado o día 28 de setembro de 1864 no Saint Martin’s Hall de Londres. A preparación iniciouse na primavera de 1864 cunha invitación a sindicalistas británicos, mutualistas franceses e outros grupos máis ou menos secretos, así como exiliados alemáns, italianos, suízos e polacos, residentes en Londres desde as revolucións de 1848.

Na AIT, os exiliados tiveron un influente papel. Formouse un comité provisional que encargou a Marx a redacción do manifesto inaugural e do proxecto de estatutos da nova organización. O lema da AIT, que se faría famoso axiña foi “Proletarios de todos os países, unídevos!”, a mesma frase con que finalizaba o Manifesto comunista de 1848.

O manifesto inaugural da AIT facía un balance da evolución da condición obreira desde as revolucións de 1848 e alentaba a conquista do poder político polo proletariado. Os estatutos establecían a creación dun Consello Xeral, seccións locais e federacións nacionais nos países de Europa occidental, sen esquecer a propaganda e a solidariedade cos conflitos e as folgas obreiras.

Na AIT convivían sindicalistas e socialistas de diversas tendencias:

• Un sector máis autoritario dirixido por Marx e Engels, que pretendían reforzar o Consello Xeral con sede en Londres.
• Un movemento que defendía a autonomía das organizacións locais e nacionais e que vía con máis simpatía o antiautoritarismo, dirixido por Bakunin.

A pesar da expansión da Internacional de 1866 a 1869 (congresos en Xenebra, Lausana, Bruxelas e Basilea), as discrepancias aumentaron. Os socialistas moderados foron desprazados polas teses radicais de Marx, que defendía a folga e propoñían a socialización dos medios de produción, sobre todo da terra, das minas e dos transportes.

O enfrontamento radicalizouse a partir de 1868, cando Bakunin ingresou na Internacional. En 1869, Marx e Bakunin mostraron a súa primeira discrepancia grave cando o Bakunin propuxo a abolición do dereito á herdanza, e foi derrotado polos marxistas. Aínda que o que levou a ruptura foi o rexeitamento bakuninista a toda posible intervención dos traballadores na , á que considera un cancro. A ruptura ocorreu coa diferente valoración que fixeron ambas as correntes da revolta da Comuna de París de 1871, e os seus efectos para o movemento revolucionario.

En 1871, estourou en París un movemento revolucionario denominado a Comuna. Foi un levantamento patriótico contrario ás cláusulas do tratado de paz que puxo fin á guerra entre Francia e Prusia. A Comuna foi esmagada polo exército ao cabo dunha semana. Á derrota seguiu unha lexislación que prohibiu estas organizacións en varios países europeos.

Anarquistas e marxistas celebraron o feito histórico, Marx como o primeiro intento de toma do Estado por parte do proletariado, e Bakunin reivindicouno como un movemento anarquista de carácter espontáneo e popular.

Estas diferenzas foron o detonante do choque frontal entre ambas as tendencias, que se produciu en 1872 no Congreso da Haia, onde se decidiu expulsar a Bakunin e trasladar o Consello Xeral da AIT a Nova York.

Os Rasgos Principais do Socialismo Marxista

O marxismo ou socialismo científico foi elaborado por Karl Marx (1818-1883) e Friedrich Engels (1820-1895).

A estancia de Engels en Manchester, onde se ocupou da fábrica do seu pai, permitiulle tomar conciencia da situación da clase obreira, coñecer a Owen e empezar a colaborar con Marx. En 1894 publicaron xuntos o Manifiesto do Partido Comunista (coñecido como Manifiesto comunista), un resumo da súa doutrina social e política.

O Manifesto comunista dicía: Toda a historia da sociedade humana, ata o día de hoxe, é unha historia de loita de clases. Libres e escravos, patricios e plebeos, baróns e servos da gleba, mestres e oficiais; nunha palabra, opresores e oprimidos, fronte a fronte sempre, empeñados nunha loita ininterrompida, velada unhas veces, e outras franca e aberta, nunha loita que conduce en cada etapa á transformación revolucionaria de todo o réxime social ou ao exterminio de ambas as clases belixerantes.

Este Manifiesto comunista posibilitou a unificación das tese de socialistas utópicos e as dalgúns historiadores burgueses, baseadas na idea de que a historia da sociedade non foi máis que a historia da loita de clases.

Segundo o pensamento marxista, as relacións sociais derivadas da produción determinan a estrutura socioeconómica da cada unha das etapas da evolución da humanidade. Marx denominou esas etapas de modos de produción. No seo de cada modo de produción desenvólvese sempre novas forzas produtivas que xeran unha nova clase social en antagonismo coa antiga clase dominante. Este antagonismo, é dicir, a loita de clases, é para os marxistas o motor do cambio social na historia.

Na época de Marx e Engels estaba desenvolvéndose o modo de produción capitalista: a sociedade dividíase en dúas clases antagónicas, burguesía e proletariado. Esta etapa caracterizábase pola loita entre a burguesía, que posuía os medios de produción, e o proletariado, que só posuía a súa forza de traballo, que vendía ao patrón a cambio dun salario.

A burguesía fora revolucionaria ata que acabou cos vestixios do mundo feudal; pero despois quedou ancorada nas contradicións do sistema capitalista, o que, segundo Marx, levaría á destrución deste sistema.

O traballo máis importante e influente de Marx foi O capital, do que o primeiro volume se publicou en 1867. Nesta obra explicaba que hai unha gran diferencia entre o valor do que produce o obreiro e a retribución que lle dá o patrón polo seu traballo. Esta diferenza, que Marx denomina plusvalía, é a base da acumulación capitalista e serve para medir a explotación do traballador, xa que canto máis alta sexa a plusvalía, maior será a explotación do traballador por parte do patrón.

O socialismo marxista postulaba a conquista violenta do poder polo proletariado, a substitución do sistema capitalista por outro sen clases e sen propiedade privada e a transformación do “Estado burgués” nunha ditadura do proletariado, forma transitoria de Estado ata alcanzar a sociedade comunista, na que o Estado non sería necesario.

O marxismo foi a base ideolóxica dunha parte substancial dos movementos revolucionarios da segunda metade do século XIX e todo o XX ata hoxe. Expandiuse a raíz da Revolución rusa de 1917 e tras a crise do bloque soviético (1990-2001) experimentou certa transformación ao integrar no seu discurso ideas do feminismo, do ecoloxismo, do populismo de esquerda ou do pacifismo antimilitarista.

As Políticas Económicas Intervencionistas fronte á Gran Depresión

A Gran Depresión substituíu o sistema capitalista liberal do século XIX por un novo modelo, cunha política máis proteccionista, con maior intervención estatal na economía.

As primeiras medidas ante a crise foron respostas tradicionais:

• As políticas deflacionistas. Os gobernos fomentaron a baixada de prezos para reactivar o consumo. Buscaron o equilibrio orzamentario mediante a redución do gasto público e a diminución do crédito e da moeda en circulación. Ao mesmo tempo as empresas baixaron os salarios para ser máis rendibles. Pero estas políticas non potenciaron o consumo e a crise empeorou.
• O proteccionismo económico. Para protexer as industrias e a súa agricultura os gobernos puxeron barreiras ás importacións, o que foi negativo para o comercio internacional e acabou prexudicando as súas propias economías.

En 1933 celebrouse a Conferencia Económica Mundial en Londres, e se propuxo a volta ao padrón ouro e a redución de aranceis, pero terminou sen acordo e cada país fixo fronte a crise en solitario, reaccionaron de distintas formas que vamos a analizar:

Estados Unidos: o New Deal

En 1933 chegou á presidencia de Estados Unidos Franklin Delano Roosevelt, gañou as eleccións en 1932, 1936, 1940 e 1944 sendo o presidente que máis anos permaneceu no cargo. As súas primeiras lexislaturas estiveron marcadas pola grave crise económica, chegando ao cargo no momento máis intenso da depresión, con drástica caída da demanda, afundimento da produción, do investimento e dos prezos e cun elevadísimo número de parados.

Puxo en marcha un programa de intervención económica estatal coñecido como o New Deal (novo trato) que consistía en:

• Sanear o sistema bancario, para que os bancos ofrecesen seguridade nos seus depósitos e préstamos. Potenciar o restablecemento do sistema crediticio o regular o funcionamento da Bolsa para impedir a especulación.
• Investir en obras públicas para crear postos de traballo.
• Diminuír a produción agrícola para elevar os prezos dos produtos agrarios e que se recuperasen as rendas dos agricultores. Concedéronse subvencións a aqueles que reducisen as colleitas e a área sementada.
• Favorecer ás grandes empresas eliminando a competencia, aumentando os prezos e estimulando o investimento.
• Forzar aos empresarios a implementar melloras sociais, como a fixación dun salario mínimo, a xornada laboral semanal de 40 horas e o dereito á libre sindicación e á negociación colectiva.
• Crear pensións de vellez e de viuvez, seguros por incapacidade e subsidios de desemprego, bases do Estado de benestar.

O New Deal non logrou que se recuperasen os niveis de produción de 1929 pero paliou os efectos máis graves da crise.

Reino Unido: aumento do proteccionismo

O Goberno británico intentou reactivar a economía reducindo a taxa de xuro, desvalorizando a libra esterlina e reforzando o proteccionismo por medio de aranceis ás importacións. Ademais, estableceu coas súas colonias acordos comerciais (Conferencia de Otawa 1932) de preferencia imperial para favorecer as exportacións británicas.

Esta política reduciu o paro e aumentou a produción das novas industrias (equipos eléctricos, automóbiles, químicas).

Francia: as políticas sociais da Fronte Popular

En Francia, o Goberno da Fronte Popular (socialistas, comunistas e republicanos radicais) intentou reactivar a economía a través dun incremento do poder adquisitivo dos traballadores, dun programa de obras públicas e do aumento dos impostos.

Para iso propiciou en 1936 os Acordos de Matignon entre a patronal e os sindicatos, que puxeron fin á conflitividade obreira. Non obstante, esta política fracasou; en 1939 a sociedade francesa estaba fortemente enfrontada polas tensións sociais e a debilidade económica.

Alemaña: a autarquía

En Alemaña, co ascenso de Hitler ao poder, impúxose o control estatal sobre a economía. O obxectivo era lograr a autarquía económica, política económica que persegue que un país consiga producir cos seus propios recursos todo o necesario para abastecer o mercado interno sen recorrer ás importacións. Os investimentos estatais dirixíronse en gran parte á industria militar e ás obras públicas. O servizo militar obrigatorio, o fomento de obras públicas e a fabricación de armamento favoreceron unha redución drástica do paro. Con todo esto, esta política só podía sosterse cunha futura guerra.

As Principais Características da Gran Depresión

En outubro de 1929 produciuse a quebra da Bolsa de Nova York, que provocou o afundimento dos investimentos e da actividade económica de Estados Unidos. A crise axiña acadou unha dimensión mundial. O afundimento da Bolsa provocou unha reacción en cadea que colapsou a economía estadounidense e deu lugar a unha longa crise coñecida como a Gran Depresión, coas seguintes características:

• O crac bolsista provocou a perda de valor das accións (millóns de grandes e pequenos investidores arruináronse) e a drástica redución do crédito, do consumo e do investimento. As súas consecuencias pasaron de inmediato da Bolsa á economía real.
• Os bancos afundíronse ao retiraren as persoas os seus aforros e porque moitos préstamos quedaron sen devolver. Arredor de 9000 bancos quebráronse e esfumáronse os aforros de millóns de cidadáns.
• O cesamento da demanda e dos investimentos provocou unha crise industrial e enormes taxas de paro. A caída brusca do consumo privado acelerou o descenso dos prezos e dos beneficios, e aumentaron os stocks. En 1929 a produción industrial de Estados Unidos reduciuse un 50% e a quebra afectou preto de 23000 empresas. O número de parados alcanzou en 1932 os 12 millóns de persoas.
• O país máis rico do mundo non dispoñía dun sistema de axuda para os parados que caeron na miseria. Millóns de cidadáns quedaron sen fogar e tiveron dificultades para subsistir: desnutrición, amoreamento en chabolas, etc.
• A crise agraria acentuouse polo afundimento dos prezos e da capacidade adquisitiva dos campesiños (que descendeu un 70%). A miseria do mundo rural (os agricultores representaban o 25% da poboación) foi aínda maior ca nas cidades. Multiplicáronse as expropiacións de granxas polas débedas contraídas, e un millón e medio de persoas tiveron que abandonar os seus fogares na procura de traballo.

Os Principais Rasgos da Ideoloxía Fascista

A ideoloxía fascista tiña unhas características ben definidas:

• Defendía un Estado totalitario con control sobre todas as esferas da vida. Propugnaba a primacía do Estado sobre o individuo e a negociación dos principios liberais, como a igualdade das persoas, os dereitos individuais e a separación de poderes.
• Apoiaba un sistema político ditatorial de partido único. Este partido sustentábase no principio de liderado, é dicir, o poder recaía nun xefe carismático. O fascismo tratou de moldear unha sociedade asentada nos principios de xerarquía, orde, obediencia e autoridade indiscutible dun home excepcional. Así estableceuse o culto á personalidade do líder.
• Sostiña un radical anticomunismo e, en teoría, anticapitalismo. O fascismo propoñía unha terceira vía alternativa ao socialismo marxista e, nun principio, ao capitalismo. Defendía a creación dun socialismo nacional capaz de acabar co conflito de clases e de atraer tanto ás clases medias ameazadas polo proceso de concentración capitalista como aos obreiros, oprimidos polo medo ao desemprego e á miseria.
• Mantiña un nacionalismo agresivo, expansionista e militarista, que esixía unha nova posición para a súa nación no mundo. Estas ideas expansionistas orientaban os fascismos cara á guerra.
• Xustificaba o racismo. No nazismo, o racismo e o antisemitismo convertéronse na doutrina central, como elemento aglutinador da unidade nacional. No caso alemán, a superioridade da raza aria concedíalle o dereito a subxugar as supostas razas inferiores.
• Defendía a violencia fronte aos opoñentes políticos. A violencia considerábase un valor positivo e incluso terapéutico.
• Pretendía mobilizar as masas e encadralas no seo do partido e do sindicato único e tamén nas súas milicias ou organizacións paramilitares. As milicias do partido outorgaron grande importancia aos símbolos, mitins e desfiles.

O Comezo da Distensión na Guerra Fría

A partir de 1953 iniciouse un relevo dos dirixentes das dúas grandes potencias, Estados Unidos e a URSS. Eisenhower asumiu a presidencia de Estados Unidos e nese mesmo ano morreu Stalin, e tres anos despois o sucedeu Nikita Khrushchev.

Eisenhower e Nikita Khrushchev parecían máis dispostos á negociación ca seus predecesores, o que iniciou o desxeo das relacións entre ambas potencias. Ademais apareceron novos factores no escenario internacional:

• En 1949 a URSS construíu a súa primeira bomba atómica, o que supuxo a fin do monopolio nuclear de Estados Unidos. O risco de conflito nuclear que se produciu durante a guerra de Corea levou a ambas superpotencias a relaxar a tensión internacional, temerosas dunha guerra nuclear.
• Algúns países, especialmente os menos desenvolvidos, expresaron a súa vontade de non entrar na política de bloques e manterse neutrais.
• Dentro dos propios bloques producíronse conflitos e movementos internos que puxeron en risco a súa cohesión.

Esta nova etapa denominouse coexistencia pacífica. Pese a isto, esta nova época non estivo en absoluto libre de conflitos. As conversas entre as superpotencias alternaron con períodos de enorme tensión internacional que, nos casos máis graves, puxeron o mundo ao bordo do enfrontamento nuclear. Á súa vez, as crises eran seguidas de conversas e de reunións dos respectivos dirixentes co obxectivo de promover o achegamento político e establecer acordos en diversos campos.

A Guerra Fría no Espazo

Entre os anos cincuenta e setenta do século XX, tanto a URSS coma Estados Unidos levaron a cabo un inxente investimento económico e humano nos programas espaciais. Algo complicado de entender sen o contexto da Guerra Fría, en que as dúas competencias competían en demostrar quen tiña a ciencia, a tecnoloxía máis eficaces e innovadoras e a carreira armamentística co obxectivo de lograr a preeminencia militar. Esta carreira representou un esforzo económico e tecnolóxico que acabou lastrando as súas economías, especialmente a soviética, que a partir da década de 1980 non puido dedicar tantos recursos á proliferación armamentística.

Tras diversos proxectos de lanzamento de sondas á Lúa por parte das dúas potencias, tomaron a dianteira os soviéticos coa Lunik 3, que logrou fotografar a cara oculta do satélite. Tamén sacaron vantaxe co programa que buscaba poñer unha persoa en órbita, cando en 1961 enviaron a nave Vostok 1 con Iuri Gagarin a bordo, e repetiron este feito dous anos máis tarde ao mandar a Valentina Tereshkova ao espazo, a primeira astronauta, do que se fixo un selo conmemorativo do voo en 1963.

Para responder aos éxitos soviéticos, Estados Unidos crea en 1958 a NASA, Administración Nacional de Aeronáutica e do Espazo, e durante a presidencia de John F. Kennedy deuse un impulso á carreira espacial. Os seus empeños víronse compensados en 1969 co Apolo II, que tripulado por Armstrong, Aldrin e Collins posouse na superficie da Lúa. Os logros soviéticos quedaron eclipsados polos estadounidenses que o difundiron como un éxito do seu sistema político.

Despois de este éxito dos estadounidenses, os soviéticos emprenderon o proxecto Soyuz que permitiu atracar dúas naves no espazo por primeira vez. Unha vez logrado o éxito propagandístico e tecnolóxico que representou o proxecto Apolo, Estados Unidos perdeu interese pola carreira espacial e os soviéticos tampouco deron mantido o seu elevado custo económico.

Desde os anos setenta ambos centraron o seu interese en programas máis baratos como a creación de estacións espaciais permanentes.

A idea de desenvolver a tecnoloxía espacial para usos militares estivo implícita desde o principio da carreira espacial, para vixilancia, ataque ou defensa. Destes programas o que chegou a alcanzar un maior desenvolvemento foi o estadounidense denominado Iniciativa de Defensa Estratéxica, que era un proxecto militar, tamén coñecido como “guerra das galaxias”, que pretendía desenvolver un escudo espacial para destruír os mísiles soviéticos no caso de ataque nuclear, antes de que estes caesen sobre Estados Unidos.